Z inicjatywy Fundacji Napoleona wspólnie z Muzeum Gdańska w dniu 9 stycznia 2020 roku, w pierwszą rocznicę uzyskania przez fundację osobowości prawnej, w gdańskim Ratuszu Głównego Miasta, w Wielkiej Sali Wety, odbyła się debata pod tytułem ,,Napoleon, Polska i Gdańsk”. Inspiracją do debaty było dążenie do upamiętnienia okresu napoleońskiego w Gdańsku, w celu którego złożono w połowie 2017 roku, przed powołaniem fundacji, pismo do Prezydenta Miasta Gdańska Pawła Adamowicza z propozycją budowy pomnika Napoleona, upamiętniającego polskich żołnierzy walczących u jego boku.

W dyskusji wzięli udział wybitni znawcy okresu napoleońskiego z różnych stron Polski, prof. dr hab. Dariusz Nawrot z Uniwersytetu Śląskiego, prof. Andrzej Januszajtis znawca dziejów Gdańska i Honorowy Obywatel Miasta Gdańska, prof. dr hab. Edmund Kizik z Uniwersytetu Gdańskiego, dr Krzysztof Ostrowski, twórca Ośrodka Studiów Epoki Napoleońskiej w Pułtusku, związany z Muzeum Romantyzmu w Opinogórze, dr Sławomir Skowronek, nauczyciel historii z Lidzbarka Warmińskiego i rekonstruktor historyczny oraz mgr Cezary Wołodkowicz, doktorant historii Uniwersytetu Gdańskiego, a moderatorem debaty była dr Anna Łysiak-Łątkowska, adiunkt na wydziale historii Uniwersytetu Gdańskiego.

Debata rozpoczęła się o godzinie szesnastej uroczystym wejściem Napoleona z Marią Walewską w asyście adiutantów i żołnierzy Księstwa Warszawskiego, przy jednoczesnych uderzeniach doboszy w werble. Dyrektor Muzeum Gdańska prof. dr hab. Waldemar Ossowski oraz wiceprezes Fundacji Napoleona mgr Wojciech Mienik przywitali przybyłych gości i publiczność na sali. Na wstępie prof. Dariusz Nawrot mówił o dążeniach do odbudowy Królestwa Polskiego, później prof. Andrzej Januszajtis opowiadał o miejscach pobytu Napoleona w Gdańsku, następnie prof. Edmund Kizik wspominał o zapaści finansowej miasta, dr Sławomir Skowronek referował działania wojenne 1807 roku na ziemiach polskich, dr Krzysztof Ostrowski przedstawiał dążenia niepodległościowe Polaków, a mgr Cezary Wołodkowicz opowiadał o sytuacji ludności w Wolnym Mieście Gdańsku. Po dwóch godzinach była przerwa na smaczne ciastka i napoje, a w drugiej części po kolejnych wypowiedziach znawców historii pytania zadawała publiczność. Debata zakończyła się o godzinie dwudziestej wręczeniem uczestnikom podziękowań i książkowych upominków, ponadto na ręce wiceprezesa Fundacji Napoleona dr Krzysztof Ostrowski przekazał medal wybity w Paryżu z wizerunkiem Napoleona i pamiątkowy album.

Debata ukazała bardzo złożoną sytuację polskiego narodu i dążenie do wyzwolenia kraju spod panowania zaborców. Dowiodła także, że społeczność w Gdańsku była różna narodowościowo i przez to miała inne wyobrażenie niepodległości. Po upadku stworzonego przez Napoleona traktatem tylżyckim Wolnego Miasta Gdańska zabraniano w państwie pruskim ukazywania jego pozytywnej historii. Jak wiadomo ,,historię piszą zwycięzcy” i niektórzy historycy w tym tonie ukształtowali swoje poglądy. Źródła angielskie, pruskie, rosyjskie i inne związane z koalicjami antyfrancuskimi z natury nie były pochlebne dla cesarza Francuzów i przedstawiały go w bardzo złym świetle. Czy jednak polityka Napoleona była słuszna w odniesieniu do Polski i na ile konieczna była decyzja o proklamowaniu Wolnego Miasta Gdańska, na te i inne pytania padały różne odpowiedzi. Nie zapominajmy, że od 1793 roku do 1807 roku Gdańsk był pod zaborem pruskim i przez to traktowany był przez Napoleona jak inne miasta tego kraju. Natomiast jednoznacznie wykazano, że po nałożonej przez Napoleona kontrybucji, po dwukrotnym oblężeniu miasta – zniszczeniu go przez Prusaków i Rosjan, po wejściu w skład Królestwa Prus Gdańsk stracił na znaczeniu kulturalnym, ekonomicznym i gospodarczym na wiele lat.

Oczywiście debata nie dała wyczerpujących odpowiedzi na wszystkie poruszane kwestie, a niektóre z nich w ogóle nie zostały podjęte, a zakończyła się znużeniem samego cesarza, który będąc przez cały czas na sali i słysząc o sobie tyle złego zareagował z niepokojem w głosie i powiedział ,,mam tego dość !”.

Także debata nie przyniosła jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, czy należy uhonorować wspólnym monumentem Napoleona i polskich żołnierzy walczących u jego boku o niepodległą Polskę i Gdańsk.

Przebieg debaty w całości został sfilmowany i można go obejrzeć na kanale YouTube w dwóch ponad półtoragodzinnych częściach. W dniu 8 stycznia 2020r. o godz. 21.10 wyemitowano audycję w Polskim Radiu Gdańsk będącą zaproszeniem do wzięcia w niej udziału. W dniu debaty w programie Dzień Dobry Tu Gdańsk w TVP3 o godz. 8.35 wystąpili jej organizatorzy. Po ponad tygodniu, w dniu 20 stycznia 2020r. o godz. 20.00 odtworzono godzinne słuchowisko w Klubie Historycznym Polskiego Radia Koszalin (prk24.pl).

Jak widać debata okazała się znacznym sukcesem, udowodniła przy dużej frekwencji publiczności(ok 200 osób), iż tematyka jest wśród społeczeństwa bardzo żywa, że jest duże zapotrzebowanie na wiedzę o tym okresie historycznym i dlatego też należy ją potraktować jako początek cyklu wydarzeń skierowanych do wszystkich ludzi świadomych swej polskości i patriotyzmu.